Sarrera

Enpresek eta gobernuek gero eta gehiago onartzen dute klima-aldaketari aurre egiteko eta berotegi-efektuko gasen (BEG) isurketak murrizteko premiazko beharra. Europar Batasuna (EB) funtsezko eragilea da emisioak murrizteko ahaleginetan, eta hainbat politika eta arau ezarri ditu karbono gutxiko ekonomia baterako trantsizioa errazteko. Araudi berrienetako bat Karbonoko Mugak Egokitzeko Mekanismoa (CBAM) da.

CBAM proposamena EBren klima-helburuak lortzeko urrats esanguratsua da, hau da, 2030. urterako BEG isurketak gutxienez % 55 murriztea. Europako Batzordeak 2021eko uztailean aurkeztu zuen eta 2023ko maiatzean sartu zen indarrean. Blog honetan, CBAMen funtsezko ezaugarriak aztertuko ditugu, nola funtzionatzen duen eta negozioetan izan dezakeen eragina eta merkataritzan.

Zeintzuk dira CBAMen helburuak?

CBAM karbono isurketaren gaiari aurre egiteko sortu zen, hau da, enpresek beren eragiketak ingurumen-araudi laxoak dituzten herrialdeetara lekualdatzen dituztenean, euren herrialdeko klima-politikak betetzearen kostua saihesteko. Ekoizpena klima estandar baxuagoak dituzten herrialdeetara aldatzeak BEG isuri globalak areagotzea ekar dezake. Karbono-ihesak klima-politikak bete behar dituzten EBko industriak ere desabantailan jartzen ditu.

EBk karbono isuria saihestea du helburu, inportatzaileek EBra inportatutako ondasunen ekoizpenarekin lotutako isuriengatik ordainaraziz. Horrek EBtik kanpoko enpresak sustatuko lituzke karbono-isuriak murrizteko eta karbono gutxiko ekonomia batera igarotzeko. Enpresek karbono-aztarna ordaindu beharko lukete beren eragiketak non dauden edozein dela ere. Honek EBko klima-politika zorrotzak bete behar dituzten EBko industriek berdindu egingo lituzke eta ingurumen-arau baxuagoak dituzten herrialdeetan ekoitzitako inportazioek gutxitzea eragotziko dute.

Hori ez ezik, CBAMek diru-sarrera gehigarri bat sortuko luke EBrentzat, klima-ekintza finantzatzeko eta ekonomia berde baterako trantsizioa laguntzeko erabil litekeena. 2026tik 2030era, CBAMk urtean 1.000 milioi euro inguruko diru-sarrerak sortzea espero da, EBko aurrekonturako.

CBAM: Nola funtzionatuko luke?

CBAMk inportatzaileei eskatuko lieke EBra inportatutako ondasunen ekoizpenarekin lotutako karbono isuriak ordaintzea, EBko ekoizleei EBko Emisioen Merkataritza Sistemaren (ETS) arabera aplikatutako metodologia bera erabiliz. CBAMek lan egingo luke inportatzaileei inportatutako ondasunen ekoizpenarekin lotutako isuriak estaltzeko ziurtagiri elektronikoak erosteko eskatuz. Ziurtagiri horien prezioa ETSren araberako karbonoaren prezioan oinarrituko litzateke.

CBAMen prezioen mekanismoa ETSrenaren antzekoa izango litzateke, pixkanaka-pixkanaka sartzeko epearekin eta produktuen estaldura pixkanaka handituko da. CBAM hasiera batean karbono intentsiboa duten eta karbono-iheserako arriskurik handiena duten ondasunen inportazioei aplikatuko zaie: zementua, burdingintza, aluminioa, ongarriak, elektrizitatea eta hidrogenoa. Epe luzeagoko helburua CBAM-en esparrua pixkanaka zabaltzea da, sektore ugari barne hartzeko. CBAM trantsizio-aldia 2023ko urriaren 1ean hasi zen eta 2026ko urtarrilaren 1era arte luzatuko da, sistema iraunkorra indarrean jartzen denetik. Epe horretan, arau berriaren aplikazio-eremuan dauden ondasunen inportatzaileek beren inportazioetan txertatutako BEG isuriak soilik jakinarazi beharko dituzte (zuzeneko eta zeharkako isuriak), finantza-ordainketarik edo doikuntzarik egin gabe. Pixkanaka-pixkanaka sartzeak inportatzaile eta esportatzaileei denbora emango lieke sistema berrira egokitzeko eta karbono gutxiko ekonomia baterako trantsizio arin bat bermatzeko.

Epe luzera, CBAMk ETSren menpe dauden EBra inportatutako ondasun guztiak estaliko lituzke. Horrek esan nahi du bere ekoizpen-prozesuan BEGak isurtzen dituen edozein produktu estalita egongo litzatekeela, edozein dela ere bere jatorrizko herrialdea. CBAMek ere bermatuko luke inportatzaileek inportatutako ondasunen ekoizpenarekin lotutako karbono isuriak ordaintzen dituztela, eta horrek pizgarri bat sortuko luke enpresek karbono aztarna murrizteko eta karbono gutxiko ekonomia batera trantsitzeko.

Hala ere, CBAMen salbuespen batzuk daude. Esaterako, karbonoaren prezioen mekanismo baliokideak ezarri dituzten herrialdeetako inportazioak CBAMetik salbuetsita egongo lirateke. Gainera, atalase batetik behera jaisten diren inportatzaile eta esportatzaile txikiak ere CBAMtik salbuetsita egongo lirateke.

Zein da CBAMek izan dezakeen eragina?

CBAM proposamenak eragin handia izango duela espero da EBn karbonoaren prezioan eta isurien salerosketan. Inportatzaileei karbono ziurtagiriak erosteko eskatuz, inportatutako ondasunen ekoizpenarekin lotutako isuriak estaltzeko, CBAMek karbono ziurtagirien eskaera berri bat sortuko luke eta potentzialki karbonoaren prezioa igoko luke ETSn. Ildo horretan, CBAMek BEG isuriak murrizten eta klima-aldaketaren inpaktuak arintzen laguntzea espero da. Hala ere, CBAMek ingurumenean duen eragina karbonoaren prezioaren eta produktuen estalduraren araberakoa izango litzateke.

CBAMek nazioarteko merkataritzan eta klima-akordioetan duen eragina oraindik ez dago ziur. Herrialde batzuek kezka agertu dute CBAMek Munduko Merkataritza Erakundearen (MME) printzipioak urra ditzakeelako. Hala ere, EBk adierazi du CBAMk guztiz betetzen dituela MMEren arauak eta bat datorrela bidezko lehiaren eta ingurumena babesteko printzipioekin. Gainera, CBAMek beste herrialde batzuk bultzatu ditzake karbonoaren prezioen mekanismoak ezar ditzaten eta BEG isuriak murrizteko eta klima-aldaketaren inpaktuak arintzeko ahalegin globalari laguntzea.

Ondorioa

Amaitzeko, CBAM urrats esanguratsua da EBren klima-helburuak lortzeko eta EBko industrien berdintasunezko baldintzak bermatzeko. Karbono-isuriak saihestuz eta enpresei karbono-aztarna murrizteko pizgarri eginez, CBAMek EBren isuriak murrizteko ahaleginen eraginkortasuna hobetuko luke eta BEG isuriak murrizteko eta klima-aldaketaren inpaktuak arintzeko ahalegin globalari lagunduko dio. Hala ere, CBAMek karbonoaren prezioan, emisioen salerosketan, nazioarteko merkataritzan eta ingurumenean duen eragina bere ezarpenaren xehetasunen eta beste herrialde eta eragileen erantzunaren araberakoa izango litzateke.