Réamhrá

Tá fiontair agus rialtais ag aithint níos mó agus níos mó go bhfuil géarghá le dul i ngleic le hathrú aeráide agus le hastaíochtaí gás ceaptha teasa (GHG) a laghdú. Tá ról lárnach ag an Aontas Eorpach (AE) in iarrachtaí domhanda chun astaíochtaí a laghdú, agus beartais agus rialacháin éagsúla á gcur i bhfeidhm aige chun an t-aistriú i dtreo geilleagar ísealcharbóin a éascú. Tá an Sásra Coigeartaithe Teorainneacha Carbóin (CBAM) ar cheann de na rialacháin is déanaí.

Is céim shuntasach é an togra CBAM i dtreo spriocanna aeráide an AE a bhaint amach, lena n-áirítear astaíochtaí GHG a laghdú 55% ar a laghad faoi 2030. Thug an Coimisiún Eorpach isteach é i mí Iúil 2021 agus tháinig sé i bhfeidhm i mí na Bealtaine 2023. Sa bhlag seo, pléifimid príomhghnéithe CBAM, conas a oibríonn sé, agus an tionchar a d’fhéadfadh a bheith aige ar ghnóthais agus ar thrádáil.

Cad iad cuspóirí an CBAM?

Ceapadh CBAM chun aghaidh a thabhairt ar cheist na sceite carbóin, is é sin nuair a aistríonn cuideachtaí a n-oibríochtaí go tíortha a bhfuil rialacháin chomhshaoil ​​lax acu chun an costas a bhaineann le cloí le beartais aeráide a dtíre dúchais a sheachaint. D’fhéadfadh méadú ar astaíochtaí domhanda GHG a bheith mar thoradh ar tháirgeadh a aistriú go tíortha a bhfuil caighdeáin aeráide níos ísle acu. Cuireann sceitheadh ​​carbóin faoi mhíbhuntáiste freisin tionscail an AE nach mór dóibh cloí le beartais aeráide.

Tá sé mar aidhm ag an AE sceitheadh ​​carbóin a chosc trí chur ar allmhaireoirí íoc as na hastaíochtaí a bhaineann le táirgeadh earraí a allmhairítear isteach san AE. Thabharfadh sé seo dreasachtaí do chuideachtaí lasmuigh den AE a n-astaíochtaí carbóin a laghdú agus aistriú i dtreo geilleagar ísealcharbóin. Bheadh ​​ar chuideachtaí íoc as a lorg carbóin is cuma cá bhfuil a gcuid oibríochtaí suite. Dhéanfadh sé sin cothrom na féinne do thionscail an AE nach mór dóibh cloí le beartais dhiana aeráide an AE agus chuirfeadh sé cosc ​​orthu a bheith thíos le hallmhairí a tháirgtear i dtíortha a bhfuil caighdeáin chomhshaoil ​​níos ísle acu.

Ní hamháin sin, ach chruthódh an CBAM foinse ioncaim bhreise don AE, a d’fhéadfaí a úsáid chun gníomhaíocht aeráide a mhaoiniú agus chun tacú leis an aistriú i dtreo geilleagair ghlais. Ó 2026 go 2030, meastar go nginfidh an CBAM ioncam measta de thart ar €1 billiún in aghaidh na bliana ar an meán, do bhuiséad an AE.

CBAM: Conas a d’Oibreofaí é?

Chuirfeadh an CBAM de cheangal ar allmhaireoirí íoc as na hastaíochtaí carbóin a bhaineann le táirgeadh earraí a allmhairítear isteach san AE, ag baint úsáide as an modheolaíocht chéanna a chuirtear i bhfeidhm ar tháirgeoirí an AE faoi Chóras Trádála Astaíochtaí an AE (ETS). D’oibreodh CBAM trína cheangal ar allmhaireoirí deimhnithe leictreonacha a cheannach chun na hastaíochtaí a bhaineann le táirgeadh earraí allmhairithe a chumhdach. Bheadh ​​praghas na ndeimhnithe seo bunaithe ar an bpraghas carbóin faoin ETS.

Bheadh ​​an mheicníocht praghsála do CBAM cosúil leis an ETS, le tréimhse isteach de réir a chéile agus méadú de réir a chéile ar chumhdach na dtáirgí. Bainfidh an CBAM ar dtús le hallmhairí earraí atá dian ar charbón agus atá i mbaol sceite carbóin is suntasaí: stroighin, iarann ​​agus cruach, alúmanam, leasacháin, leictreachas agus hidrigin. Is é an aidhm fhadtéarmach raon feidhme CBAM a leathnú de réir a chéile chun raon leathan earnálacha a chuimsiú. Cuireadh tús le hidirthréimhse CBAM an 1 Deireadh Fómhair 2023 agus leanfaidh sí ar aghaidh go dtí an 1 Eanáir 2026, nuair a thiocfaidh an buanchóras i bhfeidhm. Le linn na tréimhse sin, ní bheidh ar allmhaireoirí earraí atá faoi raon feidhme na rialacha nua ach astaíochtaí GHG atá leabaithe ina n-allmhairí (astaíochtaí díreacha agus indíreacha) a thuairisciú, gan aon íocaíochtaí ná coigeartuithe airgeadais a dhéanamh. Thabharfadh an tabhairt isteach céimneach de réir a chéile am d’allmhaireoirí agus d’onnmhaireoirí dul i dtaithí ar an gcóras nua agus d’áiritheofaí aistriú rianúil i dtreo geilleagar ísealcharbóin.

San fhadtéarma, chumhdódh an CBAM na hearraí go léir a allmhairítear isteach san AE atá faoi réir an ETS. Ciallaíonn sé seo go gcumhdófaí aon táirge a astaíonn GHGanna le linn a phróisis táirgthe, beag beann ar a thír thionscnaimh. Áiritheodh CBAM freisin go n-íocfadh allmhaireoirí as na hastaíochtaí carbóin a bhaineann le táirgeadh na n-earraí allmhairithe, rud a chruthódh dreasacht do chuideachtaí a lorg carbóin a laghdú agus aistriú i dtreo geilleagair ísealcharbóin.

Mar sin féin, tá roinnt eisceachtaí ann maidir le CBAM. Mar shampla, bheadh ​​allmhairí ó thíortha a bhfuil sásraí coibhéiseacha praghsála carbóin curtha i bhfeidhm acu díolmhaithe ó CBAM. Thairis sin, bheadh ​​allmhaireoirí beaga agus onnmhaireoirí a thiteann faoi thairseach áirithe díolmhaithe ó CBAM freisin.

Cén tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag CBAM?

Táthar ag súil go mbeidh tionchar suntasach ag an togra CBAM ar phraghsáil carbóin agus ar thrádáil astaíochtaí san AE. Trí cheangal a chur ar allmhaireoirí deimhnithe carbóin a cheannach chun na hastaíochtaí a bhaineann le táirgeadh earraí allmhairithe a chlúdach, chruthódh CBAM éileamh nua ar dheimhnithe carbóin agus d’fhéadfaí praghas an charbóin san ETS a mhéadú. I dtaca leis sin, táthar ag súil go gcuideoidh CBAM le hastuithe GHG a laghdú agus le tionchair an athraithe aeráide a mhaolú. Mar sin féin, bheadh ​​tionchar CBAM ar an gcomhshaol ag brath ar phraghas an charbóin agus ar chlúdach na dtáirgí.

Tá tionchar CBAM ar thrádáil idirnáisiúnta agus ar chomhaontuithe aeráide fós éiginnte. Tá imní léirithe ag roinnt tíortha go bhféadfadh CBAM prionsabail na hEagraíochta Domhanda Trádála (WTO) a shárú. Mar sin féin, tá sé ráite ag an AE go bhfuil CBAM ag cloí go hiomlán le rialacha na hEagraíochta Domhanda Trádála agus go bhfuil sé i gcomhréir le prionsabail na hiomaíochta córa agus cosaint an chomhshaoil. Ina theannta sin, d’fhéadfadh CBAM tíortha eile a dhreasú chun a meicníochtaí praghsála carbóin féin a chur i bhfeidhm agus cur leis an iarracht dhomhanda astaíochtaí GHG a laghdú agus tionchair an athraithe aeráide a mhaolú.

Conclúid

Mar fhocal scoir, is céim shuntasach é CBAM i dtreo spriocanna aeráide an AE a bhaint amach agus cothrom na Féinne a áirithiú do thionscail an AE. Trí sceitheadh ​​carbóin a chosc agus cuideachtaí a dhreasú chun a lorg carbóin a laghdú, chuirfeadh CBAM le héifeachtúlacht iarrachtaí an AE chun astaíochtaí a laghdú agus chuirfeadh sé leis an iarracht dhomhanda astaíochtaí GHG a laghdú agus tionchair an athraithe aeráide a mhaolú. Mar sin féin, bheadh ​​tionchar CBAM ar phraghsáil carbóin, ar thrádáil astaíochtaí, ar thrádáil idirnáisiúnta, agus ar an gcomhshaol ag brath ar mhionsonraí a chur chun feidhme agus ar fhreagairt tíortha agus geallsealbhóirí eile.